Ćirilo i Metodije (grč. Κύριλλος και Μεθόδιος, stsl. Kѷrillъ i Meѳodїi) su bili braća iz Soluna, koji su širili pismenost i hrišćanstvo među Slovenima, zbog čega su ostali upamćeni kao „slovenski apostoli“. Njihov otac Lav bio je visoki vizantijski vojni zapovednik (drungar). Najraniju mladost su proveli u Solunu, koji je u to vreme bio okružen Slovenima. Metodije je postao upravnik jedne arhontije u istočnoj Makedoniji, dok je Ćirilo, koji je odrastao na carskom dvoru, nakon završenih filozofskih i teoloških studija bio postavljen za bibliotekara Svete Sofije (crkve Svete Premudrosti) u Carigradu i učitelja filozofije na carigradskoj visokoj školi.
Godine 851. Ćirilo je postao član vizantijskog poslanstva arapskom kalifu u Samari, a 856. u doba političkih i crkvenih trzavica, Metodije je napustio svoj položaj arhonta i povukao se u manastir na Olimpu u Maloj Aziji. Malo kasnije je za njim došao i Ćirilo. Međutim, po nalogu vizantijskog cara Mihaila III, oba brata su 860. otišla kao misionari među tursko-tatarske Hazare u južnoj Rusiji. Neposredno nakon povratka iz Rusije, angažovani su za novu misiju kod Slovena. Naime, 862. poslanstvo moravskog kneza Rastislava zatražilo je od cara Mihaila episkopa i sveštenike koji će propovedati na slovenskom jeziku hrišćansku veru. Zadatak je bio veliki i delikatan. Na području prostrane Rastislavljeve države hrišćanstvo su širili franački sveštenici iz regensburške i pasavske biskupije. Bojeći se njihovog političkog uticaja, Rastislav je u Vizantiji tražio oslonac protiv cara Luviga Nemačkog, ispod čije se vlasti žestokom borbom istrgao.
Rastisavljeva koncepcija je išla za tim da samostalna moravska crkva s domaćim klerom i vlastitim liturgijskim jezikom postane brana svakom stranom uticaju. Vizantija je udovoljila Rastislavljevoj želji i poslala mu Ćirila i Metodija. Braća su se za ovaj posao ozbiljno spremila: Ćirilo je sastavio prvo slovensko pismo (glagoljica) i na jezik makedonskih Slovena iz okoline Soluna (koji su od detinjstva dobro znali) preveli su najnužnije crkvene knjige. Na taj način su stvorili prvi slovenski književni jezik i postavili temelje slovenskoj književnosti. Godine 863. braća su krenula na put i 864. su stigli knezu Rastislavu koji ih je gostoljubivo primio. Uspeh njihove misije, mnogobrojni učenici i narodne simpatije izazvali su reakciju latinskog klera.
Protiv slovenskih misionara je počela podmukla borba. Glavni argument protivnika slovenske liturgije bila je tzv. trojezična teorija prema kojoj postoje samo tri sveta jezika na kojima se mogu vršiti verski obredi: hebrejski, grčki i latinski. Nakon trogodišnjeg boravka u Moravskoj, braća su pošla na put kako bi episkop zamonašio Metodija i nove slovenske sveštenike. Došavši u Panoniju, neko vreme su se zadržali na dvoru kneza Kocelja kako bi ga upoznali sa svojim radom na slovenskoj crkvenoj knjizi. Stekavši i tu mnogo učenika, pošli su u Veneciju, gde su morali da vode oštru polemiku s tamošnjim „trojezičnjacima“. Odatle nisu krenuli za Carigrad, gde je umoren car Mihailo, a vlast je preuzeo Vasilije I Makedonac, već su otišli u Rim. Papa Hadrijan je u slovenskim misionarima video dobre pomagače u borbi protiv osiljenih i neposlušnih franačkih nadbiskupa i njihovog suverena, te ih je svečano primio. U Rimu se Ćirilo razboleo i ubrzo umro.
Sahranjen je u Crkvi Svetog Klementa, gde su sahranjene i njegove mošti. Papa Hadrijan je odobrio slovensku službu, a Metodija je poslao 869. knezu Kocelju; čak ga je prilikom njegovog drugog boravka u Rimu posvetio za panonskog arhiepiskopa. Time je trebalo da zapadni Ilirik bude izdvojen iz jurisdikcije salcburškog nadbiskupa i podvrgnut direktno Rimu. Čim je Metodije došao u Panoniju, latinski sveštenici su ga napali kao jeretika, a kada je stigao u Moravsku (gde je Rastislava zbacio njegov sinovac, njitranski knez Svetopluk) lokalni biskupi su Metodija pozvali na svoj sinod, osudili ga i bacili u tamnicu, gde je ostao dve i po godine. Tek 873. godine, na papin nalog, Metodije je pušten iz tamnice, ali je slovenska liturgija zabranjena. Kako je Metodije ipak nastavio svoju delatnost, te se slovensko bogosluženje sve više širilo po Moravskoj, protiv njega je podignuta optužnica u Rimu, te je 879. pozvan pred papu da se opravda.
Papa Jovan VIII, nastojeći da ne ošteti rimske pozicije u Moravskoj, potvrdio je slovensko bogosluženje bulom Marljivost tvoja (Industriae tuae) iz 880. godine. Isto je učinio i carigradski patrijarh Fotije 882. godine. Metodije je u Moravskoj preveo na slovenski jezik Bibliju. Nakon njegove smrti, u Moravskoj je zabranjena slovenska liturgija, a knez Svetopluk je prognao njegove učenike. Neki od njih su prodati u ropstvo, a neki su uspeli da se sklone u Bugarsku, Makedoniju, Rašku i primorsku Hrvatsku, gde su nastavili svoj rad. Prevodom liturgijskih i biblijskih knjiga, Ćirilo i Metodije su udarili temelje slovenskoj pismenosti.