Istorijat JU Narodna biblioteka „Ćirilo i Metodije“ Prijedor
Prema istoriografskim i arhivskim podacima, prve javne čitaonice i
biblioteke u Prijedoru osnovane su pod okriljem sokolskih, pjevačkih i
konfesionalnih društava krajem 19. i početkom 20. vijeka. U imućnijim
prijedorskim kućama postojale su privatne biblioteke. Srpsko pjevačko
drutvo „Vila“ iz Prijedora, činovnička kasina i turska kiraethana imali
su biblioteke s čitaonicama, gdje su se, pored novina, čitale i knjige na
srpskom i njemačkom jeziku. U Prijedoru je 1895. osnovana Srpska
čitaonica, koja je važila za značajnu kulturno-društvenu ustanovu, jer su u
njoj organizovane brojne zabave i druženja.
Od 1914. do 1918. godine u Prijedoru su radile četiri narodne
čitaonice i knjižnice, čiji rad su finansirali narodna vlast i političke
organizacije. Poslije Drugog svjetskog rata, u prijedorskom srezu bilo je 19
javnih biblioteka, a 1950. godine osnovana je i Narodna biblioteka
Prijedor. Zvanični naziv – Opštinska narodna biblioteka Prijedor, ova
ustanova dobila je 26. septembra 1963. godine Rješenjem Narodnog odbora
opštine Prijedor, donesenim na sjednici Skupštine opštine i
Skupštine proizvođača.
Naša ustanova, pod imenom Opštinska narodna biblioteka Prijedor,
radila je do 1983. godine, kada je rekonstruisana u Radnu jedinicu u okviru
Centra za kulturne i umjetničke djelatnosti Prijedor.
Od 1991. do 1995. godine Biblioteka je imala status Radne organizacije
Narodna biblioteka „Ćirilo i Metodije“ Prijedor, nakon čega postaje
Javna ustanova. Ova ustanova je Odlukom Narodne skupštine Republike
Srpske 1993. godine dobila status matične bibliotekarske ustanove za
područje Prijedorske regije i vrši nadzor rada svih narodnih, školskih,
studentskih, specijalnih i ostalih biblioteka na ovom području.
Od 1963. godine do danas, prijedorska Biblioteka selila se mnogo puta, a
od 1987. godine smještena je u objektu Grada Prijedora, uz Muzej Kozare.
Prema raspoloživim podacima, Biblioteka je, između ostalog, bila
smještena u objektu bivšeg Radio-kluba kod lokacije „Jereza“, u
nekadašnjim prostorijama Crvenog krsta pored današnje Osnovne škole
„Desanka Maksimović“, u prostorijama iznad nadvožnjaka, u zgradi
današnjeg Osnovnog suda, u glavnoj ulici pored nekadašnjeg bioskopa
„Radnik“ i u Muzeju „Kozare“.
Od 2008. godine, prostor ove matične bibliotekarske ustanove,
proširen je savremenom Gradskom čitaonicom kao novom organizacionom
jedinicom koja je smještena na drugoj lokaciji.
U Biblioteci se redovno obnavlja bibliotečki fond, a ova ustanova
trenutno raspolaže sa 63.000 bibliotečkih jedinica. Opremljena je
savremenom računarskom i drugom tehnikom, standardizovanim
bibliotečkim namještajem i uređajima za nadzor i zaštitu objekata i
imovine. Obrada bibliotečke građe vrši se na osnovu međunarodnih
standarda za klasifikaciju i katalogizaciju građe.
U ovoj ustanovi 2021. godine osnovan je Programski savjet, koji kao
stručno savjetodavno tijelo, odlučuje o promocijama i izdavačkoj
djelatnosti ustanove. Od 2021. godine, dva puta godišnje raspisuje se i
Konkurs za izbor i promociju publikovanih djela zavičajnih pisaca s
područja Prijedorske regije, čime se pruža veliki doprinos njegovanju i
razvoju zavičajne književnosti našeg matičnog područja.
Naša ustanova, jedna je od najznačajnih ustanova kulture Grada
Prijedora, koja prikuplja i čuva zavičajnu bibliotečku građu i raspolaže s
jednom od najbogatijih Zavičajnih zbirki. Bibilioteka posjeduje i Zbirku
stare i rijetke knjige, kao i legate Dragutina Mitrinovića i dr Vase
Predojevića. Organizator je brojnih kulturnih događaja, prije svega,
književnih večeri, manifestacija, izložbi, radionica, uličnih akcija i
slično. Od 2000. godine suorganizator je značajne književne manifestacije
„Književni susreti na Kozari“.
Biblioteka ima registrovanu izdavačku djelatnost. Od 2008. godine
izdavač je biltena „Biblion“, koji je ranije imao naziv „Kroz Čitaonicu“, a
od 2021. godine izdaje i časopis za književnost i umjetnost „SRP“.
Ova ustanova kulture nema vlastiti prostor i čeka na rješenje ovog
velikog, višedecenijskog problema.
